जमेल तितके स्वच्छ करावे

जमेल तितके स्वच्छ करावे

स्वच्छ चेहरे दिसावेत हे स्वप्न कदापी मनी नसावे
आज वाटते सुर्यालाही जमेल तितके स्वच्छ करावे

इतिहासाच्या पानोपानी कैद कालच्या कैक विभूती
पावित्र्याचा परीघ त्यजुनी,  खुले तयांनी कसे फिरावे?

परतीचे का तिकीट द्यावे विना तारखेचे देवाने?
संभ्रमात आयुष्य संपते किती जगावे कधी मरावे

पांडव दिसले प्रथम म्हणोनी कृष्ण सखा त्यांच्या बाजूने
तर्काधारित जे नाही ते व्यासांनी का असे लिहावे?

करावया संचय पुण्याचा फरपटीत आयुष्य संपते
आज वेदना, मरणा नंतर किर्तिरुपाने म्हणे उरावे

कधीच नव्हते मी मागितले ईश्वरास झोळी पसरोनी
जाणत असतो दु:ख जगाचे, पुन्हा वेगळे का सांगावे?

पापाचा मी घडा घेउनी गेल्यावरती गंगा म्हणते
मीच जाहले गटार गंगा, क्षालन करणे कसे जमावे?

ब्रह्मानंदी जरी लागते टाळी परमेशाच्या चरणी
देव अपेक्षा का करतो मी माझ्या अपुल्यांना विसरावे?

पापभिरू "निशिकांत"मागतो नैवेद्याचे ताट जेवण्या
नास्तिकतेच्या बुरख्या मागे कशास अस्तिकतेस जपावे?


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३

खांदा कुठे दिसेना

खांदा कुठे दिसेना

मन मोकळे करावे कोणापुढे कळेना
ढाळावयास अश्रू खांदा कुठे दिसेना

आकाश ना धरेला मिळते कुठे तरीही
क्षितिजास गाठण्याची का जिद्द सोडवेना?

चुरगाळलीत स्वप्ने नैराश्यग्रस्त असता
स्वप्नाविना जगावे हे ही अता जमेना

दिवसागणीक संभ्रम का वाढतो असा हा?
जे काल आपुले ते कोणीच सापडेना

"घे जन्म तू फिरोनी, येईन मीच पोटी"
विनवू असे कुणाला, आईच आठवेना

गप्पाष्टकात सारे चाळीत रंगलेले
एकांत बंगल्यांचा, सोसून सोसवेना

नात्यात गुंतलो अन् गोत्यात मीच आलो
मोठे जयास केले, बघण्या कुणी वळेना

हृदयामधील सुकल्या, भेगाळल्या कपारी
पण ओल सुरकुत्यातिल गाली कशी सुकेना?

स्वप्नात स्वप्न बघणे "निशिकांत" घे शिकोनी
स्वप्नी दिसावयाला अपुले कुणी हवे ना!


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३

सूर्य तो अस्तास जातो

( तरही गझल. मतल्यातील  सानी मिसरा गझलकार श्री राज पठाण यांचा. )

अंतसमयी सोडुनी मधुमास जातो
जो उगवतो सूर्य तो अस्तास जातो

सोडुनी सुख आजचे जो तो प्रयत्ने
किर्तीरूपे व्यर्थ का उरण्यास जातो?

वांझ ढगही गाळती अश्रूस जेंव्हा
राबणारा घ्यावया गळफास जातो

देव नाही, भक्त देती भीक म्हणुनी
पायरीवर पोट मी भरण्यास जातो

येत तू नसतेस पण का भास होता
वेंधळा मी दार उघडायास जातो?

"ध्येय ठेवा उंच" हे शिकल्यामुळे मी
शक्य नसते तेच ते करण्यास जातो

मोडला ताठर कणा हे ठीक झाले
माज सरला, लीनता शिकण्यास जातो

नेहमी मोसम कसा हा आठवांचा?
बोच, मयखान्यात, विसरायास जातो

रोज हा "निशिकांत" हलकल्लोळ कसला?
नातवांना श्लोक शिकवायास जातो


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३

माझ्याशीही बोलत नाही

माझ्याशीही बोलत नाही--( तरही. मतल्यातील उला मिसरा प्रसिद्ध गझलकार श्री राज पठाण यांचा. )

कुणास सांगू व्यथा  मनाची, कुणीच येथे ऐकत नाही
अबोल इतका अंतरात, मी माझ्याशीही बोलत नाही

उगाच म्हणती काळ कधीही कोणासाठी थांबत नाही
एकलकोंड्या जिवास माझ्या, वेळ सरकता सरकत नाही

वळून बघता आयुष्या रे! ग्रिष्म असोनी हिरवळ दिसते
कांही केल्या आठवणींची नशा उतरता उतरत नाही

"जन्मू द्यावे का नाही?"चे उत्तर बहुधा "नाही" असते
गर्भीच्या स्त्रीभ्रुणास होते घालमेल जी बघवत नाही

पायथ्यास बसले पांडव अन् उशास बसले कौरव शंभर
कृष्ण आजचा लाच न घेता कधी पारडे झुकवत नाही

बाग बहरली कळ्या फुलांनी, तुळशीची मंजिरी हरवली
सौंदर्याची हाव, कुणीही प्रासादिकता शोधत नाही

मुले विदेशी, घरी सुबत्तेसवे पोकळी नांदत असते
आनंदाचा लेप लाउनी, दु:ख मनीचे झाकत नाही

अजब जाहले! वादळ आले करार करण्या शांतीसाठी
पाश्चातापाविना कुणीही सन्मार्गाला लागत नाही

भार घेउनी इतरांचा तू, नकोस रे! "निशिकांत"वावरू
देव करो काळजी जगाची, माणसास ते शोभत नाही


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३

काळ आजचा सरकत नाही

ओसरल्यावर छंद कालचे, काळ आजचा सरकत नाही
कागद कोरा, एक गझलही कलमेमधुनी झिरपत नाही

कसे जगावे शरण जाउनी परिस्थितीला सायंकाळी?
अश्वमेध मी केला यावर कुणी भरवसा ठेवत नाही

ओंजळीतली फुले वाहिली देवाला अन् प्रसादरूपी
सुगंध उरला तळहातांना, ईश कृपा का उमगत नाही?

आनंदाला गुंफत असता प्रयत्नपूर्वक गझलांमधुनी
दु:ख होउनी रदीफ येते, पुन्हा पुन्हा का उमजत नाही

काक न शिवल्याने पिंडाला, प्राक्तनात ना माझ्या मुक्ती
किती गुंतलो पाडसात मी, मुलांस का हे समजत नाही?

जाम जाहली ट्रॅफिक देवा याचकांमुळे तुझ्या दिशेने
बायपास दे तुला भेटण्या, नश्वरात रे! करमत नाही

जरी पारडे दु:खाचे जड, आनंदाचे हलके असते
कृतज्ञ आहे तुझा जीवना, कृतघ्न म्हणता म्हणवत नाही

आठवणींच्या लाटांवरती नांदायाची सवय जडवतो
आज भयानक इतका आहे! जगावयाची हिंमत नाही

नकोस तू "निशिकांत" विचारू प्रश्न जीवनाला इतकेही
शोध उत्तरे तुझी तूच तू, एकलव्य हो हरकत नाही


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३

पूर्वा दिसते काजळलेली

आयुष्याची उतरण येता सांज भासते भकासलेली

आज काल तर पहाटेसही पूर्वा दिसते काजळलेली

शांत जगाया कशास धडपड? आव्हानांची जिथे वानवा

पुढे जावया आयुष्याची वाट असावी वादळलेली

एक शलाका दिसते जेंव्हा अंधार्‍या जीवनात माझ्या

तेंव्हा असते मनी सखीची जुनी आठवण चाळवलेली

टाटा केला मुलास जेंव्हा तो जाताना परदेशाला

क्षणात एका पुसून गेली असंख्य स्वप्ने चितारलेली

प्रयत्न करतो तरुणाईची गौरव गाथा लिहावया पण

कलमेमधुनी आता झरते फक्त कहाणी सांजवलेली

सुखास मिळते खूप झळाळी असल्याने वेदना जीवनी

म्हणून दु:खाचीही किंमत आज केवढी वधारलेली !

संस्कारांना झुगारून जे स्वैर वागती मनाप्रमाणे

वाटत असते त्यांना त्यांची जात वेगळी सुधारलेली

जुन्या मैफिली, सुरावटीही धूसर झाल्या धुक्याप्रमाणे

अजून ओठावरी उमटते कधी भैरवी गुणगुणलेली

जशी जानकी वनात गेली, वंदनीय ती जगास झाली

राजमहालातली उर्मिला कुणा न कळली घुसमटलेली

शिकून घे "निशिकांत" उसासे खोल दाबुनी कसे जगावे

आज पानगळ, तरी उद्याला दिसेल सृष्टी पालवलेली

निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३

अंधार शोधण्याला

सोडून साथ माझी, का तो असा पळाला?
अंधूक द्या कवासा अंधार शोधण्याला

माझे जमू न शकले माझ्यासवेच देवा
वारीत चालतो  मी नाते विणावयाला

अतृप्त माणसांना मृगजळ हवे हवेसे
निघतात रोज झुंडी शहरी वसावयाला

लोकांस दाखवाया, आहे सुखी म्हणोनी
कारण असो, नसो मी, शिकलो हसावयाला

वठता गळून जाणे, नव निर्मितीच असते
असती अधीर पाने, नवखी फुटावयाला

आप्तात शेकड्याने का मयसभा असाव्या?
समजून ओल जाता, दिसती झळा जिवाला

ओळी अनेक दु:खी आहेत; पण सुचेना
मिसरा विरुध्द अर्थी शेरात गुंफण्याला

होता जरी मिळाला, वृध्दाश्रमी जिव्हाळा
औलाद श्राध्द करते, श्रावण बनावयाला

श्रमला अजन्म खळगी भरण्यास त्या जिवाला
"निशिकांत" वेळ नसतो गझला लिहावयाला


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३

सत्य मानवत नाही---

तरही गझल. मतल्यातील सानी मिसरा गझलकार आदरणीय भूषण कटककर (बेफिकीर) यांचा.

काबिज केलेल्या शिखरांशी नाते जोडत नाही
आपणही घसरू शकतो हे सत्य मानवत नाही

शॉवरखाली बसून गुणगुणणार्‍या श्रीमंतांना
पाण्याच्या टंचाईची झळ कधी जाणवत नाही

सखीविना निमिराशी नाते जोडू बघता कळले
तेल संपले तरी स्मृतींची ज्योत मालवत नाही

पाप्यांची जी पाप धूतसे तिला प्रदूषित केले
नवीन गंगा पुन्हा द्यावया देव धजावत नाही

सदनिकेतुनी मोरू परतुन झोपडीत का आला?
एकएकटे जगण्या इतकी अवघड कसरत नाही

वेगवेगळी व्रत-वैकल्ये आणि कहाण्या त्यांच्या
तर्कावरती एक त्यातले कधीच उतरत नाही

जनक्षोभ हे कारण असते मोडतोड करण्याला
काच स्वतःच्या खिडक्यांची का कुणीच फोडत नाही?

का सांगावे कौतुक पृथ्वीचे वरच्या तार्‍यांना?
तुटून पडतो, स्वतः धरेवर तारा उतरत नाही

तुझ्या मनी "निशिकांत" केवढे आक्रंदन दडलेले!
आनंदी मुखवट्यात जगतो, गाली झिरपत नाही


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३

होतो तसाच आहे---

( तरही) मतल्यातील सानी मिसरा गझलकार आदरणीय भूषण कटककर--"बेफिकीर" यांचा.

बदलायला न जमते, मी वेगळाच आहे
आहे तसाच होतो, होतो तसाच आहे

सारे निघून गेले मी एकटाच मागे
समजावतो मनाला मीही बराच आहे

दु:खास झाकण्याची शिकलो कला अशी की!
वाटे जगास सार्‍या मी हासराच आहे

का आजही मुजोरी चालूच कौरवांची?
अन् ब्रँड पांडवांचा भित्रा ससाच आहे

खातात ऊस कोल्हे, तो गप्प गप्प असतो
वरतून सभ्य पण तो त्यांच्यातलाच आहे

शिकलो जगावयाला पाहून भोवताली
झेलीत वादळांना कातळ उभाच आहे

ठेऊन अंधश्रध्दा बदनाम देव करता
हा तर्क आस्तिकांशी, माझा जुनाच आहे

दिसले किती अशिक्षित गर्दीत शिक्षितांच्या
मुलगी नकोनकोशी, मुलगा हवाच आहे

"निशिकांत" व्यक्त होण्या नाही कुणीच तुजला
तू बोलतोस ज्याला तो आरसाच आहे


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र.९८९०७ ९९०२३

तरी एकटी ती तिच्या आतुनी

घराला न घरपण तिला सोडुनी
तरी एकटी ती तिच्या आतुनी

जणू जन्मली कष्ट उपसायला
तिला गावले शुन्य जगण्यातुनी

नकोशी तरी घेतला जन्म अन्
तिने फुंकले शिंग रडण्यातुनी

किती मार्गदर्शन पिलांना तिचे !
स्वतः चालली प्रश्नचिन्हातुनी

उधारी जगाची म्हणे माय! पण
तिने भोगले दु:ख नगदीतुनी

तिने सातच्या आत यावे घरी
मुलांना मिळे सूट नियमातुनी

पिले खुश बघोनी मृतात्मा म्हणे
कुणाचे न अडले तिच्यावाचुनी

कसा अप्सरांशी प्रभो न्याय हा?
भरे पोट रंभा रिझवण्यातुनी

नको खोल जाऊस "निशिकांत" तू
तुझ्या तूच पडशील नजरेतुनी


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३