Sunday, May 30, 2021

टाळतात का असे?


लोक प्रश्न नेहमीच टाळतात का असे?

आणि व्यर्थ संकटात गुंततात का असे?


भागवावया तहान चूक मार्ग शोधती

मृगजळास प्यावयास धावतात का असे?


द्यूत खेळणे कधी निषिध्द ना असे तरी

द्रौपदी पणास, पाच लावतात का असे?


कालचे न चालती रिवाज आज, पण तरी

संस्कृती जुनी म्हणून हिणवतात का असे?


व्यस्त नेहमीच मी असावयास पाहिजे

मोकळ्या मनी पिशाच्च नांदतात का असे?


ज्येष्ठ मी तरी हिमालयात योजिली सफर

धाडसास सर्व लोक हासतात का असे?


गुंतलाय जीव, आप्त ईष्ट वाटती हवे

वानप्रस्थ आश्रमात नांदतात का असे?


फेसबुक नि व्हाट्सअ‍ॅप वापरा जरूर पण

बोलणी घरातली थांबतात का असे?


व्यर्थ वाटते मनास, आपुलीच लेकरे

मृगजळात सत्त्य लोक पाहतात का असे?

 

माय वेगळ्या घरात, पुत्र वेगळ्या घरी

श्राध्द ते करून पांग फेडतात का असे?


प्रश्न नेहमी मनात हे कसे? नि ते कसे?

उत्तरात खूप प्रश्न शोधतात का असे?


निशिकांत देशपांडे, पुणे.

मो. क्र. ९८९०७ ९९०२३

वृत्त--देवराज

लगावली--गाल X ७ + गा



Saturday, May 29, 2021

सूर लावण्यास येत जा

 

मैफिलीत द्वंद्व गीत गावयास येत जा

गीत मी लिहीन, सूर लावण्यास येत जा


सोड ग्रिष्म जो तुझा, लगेच माझियाकडे

जो हवा तुला वसंत,  न्यावयास येत जा


बाग उमलली किती! सुगंध पसरला असे

मोसमात तू फुलास माळण्यास येत जा


कोरडी कपार नांदते मनात माझिया 

ओलसर पुन्हा पुन्हा  करावयास येत जा


मान्य! भेटता सदा नवेपणा न राहतो

तू असूनही सखे नसावयास येत जा


केवढी दिलीस खोल तू जखम सखे मला?

तूच वैद्य हो जखम, भरावयास येत जा


लोक पाहती विचित्र भेटता प्रिये कुठे

रोज चल नभांगणी उडावयास येत जा


वेगळेपणा तुझा जपून ठेव तूच पण

दु:ख जाहले असह्य, विसरण्यास येत जा


संपल्यास बोलणे दुरावतात आपुले

दूरचे पुन्हा जवळ करावयास येत जा


निशिकांत देशपांडे, पुणे.

मो. क्र. ९८९०७ ९९०२३

 वृत्त--देवराज

लगावली--गाल X ७ + गा


Wednesday, May 26, 2021

कळीची पाकळी झाली

कळीची पाकळी झाली


कळीची पाकळी झाली

दवांनी चिंब ती न्हाली


जसे तारुण्य तिज आले

हसे ती एकटी गाली


पदर ढळता तिचा होतो

जगाचा श्वास वरखाली


फुलांच्या गावची का तू?

लगडलेली जणू डाली


तिचे अर्धोन्मिलित बघणे

मिळे लज्जेसही लाली


जमान्याची नजर तिजवर

कुठे गेली? कधी आली? 


जगाला ती नकोशी का?

तिला गर्भात द्या ढाली


नसे अबला, खरे तर ती

असे अंबा कधी काली


तुला "निशिकांत" ती बघता

नको ती चौकशी झाली!



निशिकांत देशपांडे, पुणे.

मो. क्र. ९८९०७ ९९०२३


कुणीही वाचले नाही

 

कुणापासून कांहीही लपवले, झाकले नाही

खुल्या का आत्मवृत्ताला कुणीही वाचले नाही


कुठे पाणी मुराया लागले ध्यानात आल्यावर

पकडले संशयित, त्यातील कोणी लाजले नाही


किती ते लाच खाती; उजळमाथी राज्यही करती!

प्रजेने त्या मुजोरांना कधी ललकारले नाही


कशाला घालता कोडे प्रभूला हात जोडोनी?

असोनी प्रश्न माझे, उत्तरांना शोधले नाही


उडाया लागल्यावर माय पिल्लाचे करे कौतुक

उडोनी दूर गेल्यावर, जिवाला सोसले नाही


यशाने धुंद होतो मी कधी चढता पिरॅमिडवर

विरळ अन् शिष्ट होते लोक, म्हणुनी करमले नाही


बसूनी आरशापुढती  मनी मी गीत गुणगुणतो

कधीही एकट्याने द्वंद्व गाणे गायले नाही


मुली तू अष्टपुत्रा हो असे शुभ चिंतल्यावरती

म्हणाली शाप का देता अजोबा उमगले नाही


न उरली आस आता वयपरत्वे मज जगायाची

किती सरले नि उरले श्वास हे मी मोजले नाही


न कोणाला कळाले जन्मली ती काल शेजारी

कुणी दारास तोरण एक साधे बांधले नाही


कलंदर होउनी जगला तसा "निशिकांत " आनंदे

तुझे आभार आयुष्या! जरी तुज सोसले नाही



निशिकांत देशपांडे, पुणे.

मो. क्र. ९८९०७ ९९०२३ 

Tuesday, May 25, 2021

येते मला लिहाया

 येते मला लिहाया


झालोय आज मोठा शायर टिका कराया

गागाल गाल गागा येते मला लिहाया


जो जो भडक खयाली, ईर्शाद त्यास मिळती

ऐकून दाद लिलया लागे नशा चढाया


झेंडा कधी स्वतःचा मिरवावयास त्यांनी

गझला बटीक केल्या झोतात वावराया


हळकुंड दीड पुरते पिवळे धमक बनाया

सिंहासनी बसोनी का लागती उडाया?


गागाल गा च आहे सगळीकडे परंतू

हा श्वास शायरांचा! नसतो कुणा हसाया


ही रीत वादळाची घोंगावते नि जाते

असते कुठे टिकाऊ? ते लागते शमाया


त्यांची बरोबरी का "निशिकांत" तू करावी?

कासव बनून पुढती जा मार्ग तू क्रमाया



निशिकांत देशपांडे, पुणे.

मो. क्र. ९८९०७ ९९०२३


Sunday, May 23, 2021

तरी इथे का करमत नाही?

 तरी इथे का करमत नाही?


तीच गाज अन् तोच किनारा तरी इथे का करमत नाही?

तू नसताना सखे अताशा वेळ सरकता सरकत नाही


मोफत दिधले जे देवाने, तेच नेमके गवसत नाही

खळखळ हसणे लुप्त जाहले, कुत्सित हसणे बघवत नाही


नकली मुल्ये, बधीर मानव सहतो, का नाकारत नाही?

ढगास क्रत्रिम नभांगणीच्या मोर पाहुनी नाचत नाही


"लोक काय म्हणतील" हे जुने जोखड मानेवर ना उरले

लग्न न करता प्रपंच करती, जगास कुठली हरकत नाही


गळ्यात रुद्राक्षाच्या माळा, टिळा कपाळी मस्त शोभतो

काय नांदते मनात त्याच्या, भक्त जनाला उमजत नाही


गाठायाची उंची हिंमत होती, पण मी नाही गेलो

गेले त्यांचा एक पायही, धरणीवरती टेकत नाही


सात पिढ्यांची नसे काळजी, इतके धन देशी परदेशी!

उगाच म्हणते भोळी जनता धनास काळ्या बरकत नाही


गाव संपले शहराच्या जे बगलेमध्ये वसले होते

शेतकर्‍यांचा कामगार जाहला सत्य हे पेलत नाही


गाळायची किती आसवे तूच ठरव "निशिकांत" एकदा

हिमालयाच्या ओघळण्याचे सत्र कधीही संपत नाही



निशिकांत देशपांडे, पुणे.

मो. क्र. ९८९०७ ९९०२३

 

Saturday, May 22, 2021

आठवांचा त्रास आहे

 आठवांचा त्रास आहे


मोगर्‍याला वास आहे

आठवांचा त्रास आहे


पूजिल्याने देव भेटे

अंध हा विश्वास आहे


का उगा गुलमोहरावे?

ऊन का मधुमास आहे?


टाळसी का? मानतो मी

लग्न कारावास आहे


दूध जे पीता तुम्ही तो

वासरांचा घास आहे


"लोक म्हणती काय?" याने

कोंडलेली श्वास आहे


नाळ तुटाली सौंगड्यांशी

ऑनलाइन क्लास आहे


मातृभाषा नावडे पण

इंग्रजी फर्मास आहे


शांतता असते टिकाऊ

वादळा! इतिहास आहे


अपयशातच ईश्वराची

नित्य धरली कास आहे


का असा "निशिकांत" तुजला

मृगजळाचा ध्यास आहे?



निशिकांत देशपांडे, पुणे.

मो. क्र. ९८९०७ ९९०२३

Tuesday, May 18, 2021

कशास मागे वळायचे?


निघायचे तर निघायचे

कशास मागे वळायचे?


शमा म्हणे तिज जळायचे

पतंग म्हणतो मरायचे


पिऊन का तुज सरायचे?

म्हणे कुणाला उरायचे?


हुशार सारे जरी जगी

उगाच मी का बुजायचे?


मुले उडाली कुठे कुठे!

हसून नकली, रहायचे


मनी निराशा कशास ही?

घडेल  जे जे घडायचे


नको नकोशी असून ती

कसे तिच्याविन जगायचे?


मनात आले तसे जगू

म्हणेल जग जे म्हणायचे


हसून "निशिकांत" आज घे

पुढे ढकल तू रडायचे



निशिकांत देशपांडे, पुणे.

मो. क्र. ९८९०७ ९९०२३

वृत्त--नृपात्मजा

लगावली--लगालगागा लगालगा

Wednesday, May 12, 2021

बोलवावे एकदा

 बोलवावे एकदा


पुस्तकातिल माणसांना बोलवावे एकदा

मार्ग तुमचा सोडला! सॉरी म्हणावे एकदा


काळजीने मी उद्याच्या रात्र सारी जागतो

यत्न करुनी "आज "ही जगण्या शिकावे एकदा


भाग्य देते दैव नेते, न्याय काला या जगी?

दैववादी भूमिकांना ठोकरावे एकदा


जो स्मशानी काष्ट विकुनी पोट भरतो तो म्हणे

माणसांनी फक्त देवा का मरावे एकदा?


"लोक म्हणती काय?" झाली टांगती तलवार ही

सुरकुत्यांच्या आडचे ही दाखवावे एकदा


जाळली ज्यांनी घरे, ती शांतता समितीवरी

वाटले शांतीस तेंव्हा वादळावे एकदा


मानवी हक्कात लपती राष्ट्रद्रोही केवढे!

फास मानेभोवताली करकचावे एकदा


वास्तवाच्या काळजीचा काळजाला त्रास का?

रम्य अपुले बालपणही आठवावे एकदा 


का जगावे वाटते "निशिकांत "ला अंतःक्षणी?

आपुल्यातच गुंतणेही अनुभवावे एकदा



निशिकांत देशपांडे, पुणे.

मो. क्र. ९८९०७ ९९०२३ 


कधी फटकारला गेलो

 कधी फटकारला गेलो


कधी चुचकारला गेलो, कधी फटकारला गेलो
तरी नाराजगीचा सूर नाही गायला गेलो

जसे जमले तसे जगलो, न जमले खंत ना केली
सदा मी जीवनाशी फक्त मिळते घ्यावया गेलो

गुन्हेगारीस रुतबा! सांगती ते ताठ मानेने
जसा मी बेलवर सुटलो, किती सत्कारला गेलो

पिरॅमिडच्या जरी शिखरावरी जगलो तरीही पण
खुशीने सांज होता जीवना! उतरायला गेलो

असोनी सर्व माझे, अस्तिनीच्या आत लपलेले
अचानक आपुल्याकडुनी कसा फुत्कारला गेलो!

सदा मी माळ कवड्यांची गळा घालून फिरताना
हसे अंबा! बघोनी पोट मी जाळायला गेलो

उसासे दाबल्यावरती, दगा का आसवे देती?
मनीचे भाव लपवाया कधी अंधारला गेलो

शशी ना भेटला पण सागरा भरती कशासाठी
कधी नैराश्य नाही पाहिले सांगायला गेलो

उगा "निशिकांत "का जावे सभेला राज्यकर्त्यांच्या?
कशा ते भूलथापा मारती ऐकायला गेलो


निशिकांत देशपांडे, पुणे.
मो. क्र. ९८९०७ ९९०२३

नसे मनाई

 नसे मनाई


जिथे जायचे तिथे मुला जा, नसे मनाई
अश्रू लपवित हास्यमुखाने म्हणते आई

हक्क मुलीला जन्म द्यायचा मागत होती
ती मेली पण अजून चाले का सुनवाई?

आव असा की उपकाराच्या भाषेमधुनी
कपडे शिवतो, शिंप्याला मिळण्यास शिलाई

कांही गोष्टी उरल्या आता फोटोपुरत्या
जशी दोनला ऑक्टोबरच्या सूतकताई

अर्थ व्यवस्था अशी कशी? हे उमगत नाही
एक राबतो, दुसरा खातो इथे मलाई

सरेल तिसर्‍या लाटेनंतर पँडेमिक हा
गायन सरते जसे शेवटी घेत तिहाई

झोप न येते एसी असुनी काळजीमुळे
काच जिवाला देते नंबर दोन कमाई

लाच एवढी सर्वच खाती बरबटलेली
इमान टिचभर करेल त्यांची कशी धुलाई

विचार कर " निशिकांत " वेगळे करावयाचा
प्रयत्न कर तू लिहावयाचा अता रुबाई


निशिकांत देशपांडे, पुणे.
मो. क्र. ९८९०७ ९९०२३

पोसण्यासाठी मुले खोप्यातली

 पोसण्यासाठी मुले खोप्यातली


जीव तोडुन पोसण्यासाठी मुले खोप्यातली
वादळे मी पेलली सत्त्यातली, प्याल्यातली

ती असो राणी कदाचित खेळता पत्त्यातली
संपली उपयोगिता अन् आम ती जगण्यातली

वासराला पाजतांना गाय हंबरते कशी!
शेवटी आईच ती! वाड्यातली, गोठ्यातली

पैज जे लाऊन हरले, कौरवांना पण दिले
ती नसावी वाटली पाचासही नात्यातली

खंजिराची कर्मभूमी पाठ असते सर्वदा
मारणारी, भोगणारी खास ती अपुल्यातली

चित्र होते काढले मोनालिसाचे मी कधी
पण चितारावी कशी जादू तिच्या हसण्यातली?

व्हर्च्युअल मित्रात होत्या शेकड्याने मैत्रिणी
खास पण का एक वाटे आपुल्या भाग्यातली

पोलिसांनो चालते दुर्लक्ष चोरावर कधी
सक्त ठेवा मंडळीवर नजर जी खात्यातली

का असे " निशिकांत " थिजले एवढे डोळे तुझे?
माय गेली, संपल्याने आसवे डोळ्यातली


निशिकांत देशपांडे, पुणे.
मो. क्र. ९८९०७ ९९०२३

जगावयाचे मार्ग आखले

 जगावयाचे मार्ग आखले


उधारीत स्वप्नांना विकले, नगदीमध्ये दु:ख घेतले
शिल्पकार माझा मी झालो, जगावयाचे मार्ग आखले

करीन म्हणतो शेती आता, गावाकडचे वेध लागले
पाणी उगमाकडे निघाले, जरी जगाला अजब वाटले

जरी घशाला कोरड पडली, पुढे जायचे स्वप्न जागले
पिऊन मृगजळ प्रवास पुढचा करेन मी हे मीच ठरवले

रेतीवरती नाव न लिहिता व्यथेस दोघांनी चितारले
घुसलेला तो बाण आणखी भळभळणारे हृदय काढले

अर्ज भराया कुठे जायचे, अंगावरती काटा येतो
" माणुस" लिहिता जात कैकदा, माझ्याकडुनी गुन्हे जाहले

बंदोबस्ताचीच समस्या अवघड दिसते सोडवायला
कित्त्येकांनी गुन्हे करोनी खाकीवरती डाग पाडले

तसा एकटा कधीच नसतो, तुझी आठवण करते संगत
जहाल वास्तव तू नसल्याचे, आठवांमुळे कमी काचले

ठाउक नाही जबाबदारी, कर्तव्याची तमा कुणाला?
टुकार नेते पारित करती, तरी कायदे कुणी वाचले?

काय उगा " निशिकांत " सांगसी आत्मवृत्त हे तुझेच आहे
मजकुरात मी पानोपानी तुझ्या सखीला जरी वाचले


निशिकांत देशपांडे, पुणे.
मो. क्र. ९८९०७ ९९०२३

आज स्वप्ने उद्याची

  आज स्वप्ने उद्याची


कुणी छेडली तार माझ्या मनाची ?
कशी जागली आज स्वप्ने उद्याची ?

तिची पैंंजणे वाजता काय जादू!
मनी कोरड्या ओल झिरपावयाची

फुलांचे जरी होत निर्माल्य असते
कळ्यांना तरी, हौस उमलावयाची

कधी जगरहाटी कुणी का बदलते?
जशी काल, ती आज पाळावयाची

जरी ध्येय मार्गात खाचा नि खळगे
तयारी असूद्या पुढे जावयाची
 
हवेशी सलोखा फुलांनो करावा
तिला हौस मधुगंध पसरावयाची

नको धृवपद अन् नको धृवतारा
मला लागली ओढ नात्यातल्याची

कधी प्राक्तनाशी न केली लढाई
नको हाव हरवायची, जिंकण्याची

नको काल " निशिकांत " स्मरणात आणू
जुनी का जखम आज उकरावयाची?


निशिकांत देशपांडे, पुणे.
मो. क्र. ९८९०७ ९९०२३

जगणे समजत गेलो

 जगणे समजत गेलो


गुदमर सोसत जगण्याला मी जगणे समजत गेलो
वेष्टनास मी चेहर्‍यावरच्या हसणे समजत गेलो

धनाढ्य याचक तुझ्याभोवती, मग्न त्यात तू देवा
मी आल्यावर मंदिरात तू नसणे समजत गेलो

विश्वामित्रा मेनकेसवे तुझी अवस्था बघुनी
सुरकुत्यातही अमाप हिरवळ असणे समजत गेलो

बंधनात ती इतकी!  असुनी श्रीरामाची भार्या
आळ घेतला तरी गाप्प ती बसणे समजत गेलो

सभ्य माणसा! आरशातले बिंब म्हणाले हसुनी
सभपणाच्या आड तुझे मी लपणे समजत गेलो

शेतकर्‍यांचे अंदोलनही विचित्र इतके झाले!
सुप्रिम कोर्टाने अगतिकही बनणे समजत गेलो

शंभर कोटी दर महिन्याला आठवते का सारे!
राजकारणी नेत्यांचे मी पडणे समजत गेलो

नजरेने नजरेशी आता कुणी कसे बोलावे?
नजरेचे शरमेने खाली झुकणे समजत गेलो

मुले उडाली दूर तरी ' निशिकांत " केवढी भिजवण?
मनास माझ्या मनोमनी कुरतडणे समजत गेलो


निशिकांत देशपांडे, पुणे.
मो. क्र. ९८९०७ ९९०२३

स्वप्नांसवेही खेळतो आहे

 स्वप्नांसवेही खेळतो आहे


तुझ्या गंधाळण्याचे धुंद ओझे पेलतो आहे
म्हणोनी मी तुझ्या स्वप्नांसवेही खेळतो आहे

जुना हा दोष प्रेमाचा, न फुटतो शब्द ओठांवर
तरी नजरेतुनी जेजे हवे ते बोलतो आहे

कधी केली उसनवारी, असे प्रेमात ना घडले
जमाना का तरी इतका हिशोबी वागतो आहे?

जरासे पंख फुटले अन् भरारी लागलो घ्याया
तुटोनी नाळ जमिनीशी, अधांतर शोधतो आहे

किती रे! विनवणी केली तुझी मी सांग ना भाग्या!
कधी चुचकारले होते, अता धुतकारतो आहे

उशाला घेतली स्वप्ने, उद्याची आज स्वेछेने
हरवली झोप इतकी की, छताला पाहतो आहे

करोनाचा विषाणू संपवाया, औषधी म्हणुनी
पुणेरी वागणे तुसडे, अता स्वीकारतो आहे

असोनी तीच ती व्यक्ती, गुणांकन वेगळे होते
कुणा ना आवडे मी तर कुणाला भावतो आहे

जुगलबंदी पुरे झाली, अता " निशिकांत" जगण्याची
निघू एकांत शोधाया, मनाला सांगतो आहे


निशिकांत देशपांडे, पुणे.
मो. क्र. ९८९०७ ९९०२३
वृत्त--वियदगंगा
लगावली--लगागागा चार वेळा.

कुणी आज नाही

 कुणी आज नाही----तरही गझल--उला मिसरा गझलकार भूषण कटककर यांचा.

करोना बाधित झाल्यामुळे दवाखान्यात पंधरा दिवस होतो. परतल्यानंतर नकरात्मक मूडमधे लिहिलेली गझल

कुणी काल होते कुणी आज नाही
नियंत्या! दयेचा तुझा बाज नाही

स्मशानात गर्दी तरी तू विटेवर
म्हणू मी कसा रे! तुला लाज नाही

किती वादळे! भोवताली त्सुनामी
तुझी मी प्रभू ऐकली गाज नाही

चला सावडा प्रेत अपापुले या!
भुकेचा गिधाडास अंदाज नाही

असो देव माणूस अथवा फरिश्ता !
कुणी भेटलेला घरंदाज नाही

पुरे भक्तिमार्गात निष्काम जगणे
तिथे रात्र कायम नि रविराज नाही

नका चित्र रेखू कसा काल होतो
आत राहिला कालचा माज नाही

हिवाळा, उन्हाळा, असो पावसाळा
जिथे आसवांचा कधी साज नाही

करोनात " निशिकांत" ने भोगले जे
उसास्यास त्या मुक्त आवाज नाही


निशिकांत देशपांडे, पुणे.
मो. क्र. ९८९०७ ९९०२३
वृत्त--भुजंगप्रयात
लगावली--लगागा X ४