आठवणींचा माझ्या वावर

क्षितिजाच्याही पल्याड आहे आठवणींचा माझ्या वावर
वर्तमान कंगाल म्हणोनी रमतो गतकालात निरंतर

नकळत जुळलेल्या नात्यांची निगा राखणे कसरत मोठी
परस्परांच्या संबंधावर घालायाची असते फुंकर

गाव हरवले शहरामध्ये, नकाशातही कुठे दिसेना
मॉल उभा शाळेच्या जागी, जुन्या नव्यातिल खुपते अंतर

जशी उतरती कळा लागते, आयुष्याला वयोपरत्वे
स्वीकारावे बैठकीतुनी पडवीमध्ये सुखे स्थलांतर

" अता काय आमुचे राहिले?"म्हणू नका साठीच्या नंतर
हे तर हसर्‍या आयुष्याचे पहिले समजावे मध्यंतर

कारण नसताना हसण्याची कला शिकोनी घेतल्यावरी
दु:ख असूद्या, आयुष्याला आनंदाची मिळते झालर

मनी नांदते तेच चेहरा दाखवतो म्हणुनीच कदाचित
सभ्य लगले करावयाला मुखड्यांवर मुखड्यांचा वापर

कुणी पुण्य जर अमाप केले, आसन डळमळते ईंद्राचे
देवांचा राजाही भीतो, करेल कोणी का सत्तांतर?

ध्यान तुला "निशिकांत "असू दे इतरांसाठी जगायचे तर
हास्य चेहर्‍यावर गोंदावे, जरी अंतरी दु:ख अनावर


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३

हसावयाला शिकू लागलो

दु:खासंगे हसावयाला शिकू लागलो
मी माझ्या जगण्याला जगणे म्हणू लागलो

हात बघोनी भविष्य सांगत फिरू लागलो
पोट भराया, उधार स्वप्ने विकू लागलो

याचक नजरेने देवाला बघू लागलो
माझ्यामधल्या भक्ताला संपवू लागलो

गल्लीमधल्या वाण्याशी संबंध जुने पण
अंतरजालावरी खरेदी करू लागलो

नउवारी कवितांना आता कोण वाचते!
मिनीस्कर्टच्या चारोळ्यांना लिहू लागलो

पोहायाच्या कपड्यासम दोनोळ्या आल्या
पुढे काय? मी डोळे मिटुनी बसू लागलो

कधीच होका यंत्र घेतले नसून सुध्दा
दिशा जीवनी मीच ठरवुनी निघू लागलो

"हर कुत्तेके दिन होते है" असे ऐकता
दोस्ती करण्या श्वानासंगे पळू लागलो

परवड " निशिकांत "ची जाहली जगण्यासाठी
मरण्याआधी मरूनही पण जगू लागलो


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३

वेदनांना लावलेला धाक आहे

वेदनांना लावलेला धाक आहे
दु:ख आता जाहले बेबाक आहे

लीनतेने वागतो सर्वांसवे पण
लोक म्हणती की कण्याला बाक आहे

टाकला स्फुल्लिंग का धर्मांधतेने?
गाव सारे जाहलेले खाक आहे

हे प्रभू! शेजार तू बदलून दे ना!
नाव असुनी पाक, तो नापाक आहे

दशरथाला पूस जा महती स्त्रियांची
कैकयीने पेललेले चाक आहे

पिंड शिवण्याची न चिंता आज क्षेत्री
गावचा नेता भुकेला काक आहे

दोन छिद्रे श्वास घेण्या राहिल्याने
खुश! जरी का कापलेले नाक आहे

पोळल्याने दूध इतकी काळजी का?
फुंकले पिण्याअधी, ते ताक आहे

आज का " निशिकांत "अश्रू नर्क मिळता?
स्वैर जगण्याचाच हा परिपाक आहे


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३

दूर जात राहिला

रोज एक एक दोस्त दूर जात राहिला
शेवटीस आरशातलाच गात राहिला

दु:ख हेच मित्र दूर संकटात राहिला
साथ द्यावयास फक्त फायद्यात राहिला

वृक्ष नेहमी प्रदान सावली करी जगा
मात्र तो युगे युगे उभा उन्हात राहिला

गावगुंड सांगती मुजोर तर्क देउनी
" या जगात भ्याड तोच कायद्यात राहिला "

कोण मी? कशास जन्मलो असेन या जगी?
उत्तराविनाच प्रश्न हा मनात राहिला

ओढ केवढी जिवास! प्रेमभंग होउनी
जाहलेत कैक साल, येत जात राहिला

पाहिले अनेक, फक्त का तुझाच चेहरा
उठवुनी मनात त्याच वादळात राहिला

प्रेम तू दिलेस, आज यातना किती तुला!
माय! बाळ मस्त बायको मुलात राहिला

जागरण करावया कथा नि किर्तने किती!
भक्त आजही कसा रुढी प्रथात राहिला


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३   

भूक आहे भागलेली

वाममार्गाची तशी तर भूक आहे भागलेली
शेवटी बिल्ली निघाली हजकडे संतुष्टलेली

प्राप्त केले जे हवे ते, जीवनी उत्सव तरी पण
माणसे दिसती न कोठे मोह माया सोडलेली

केवढा दुष्काळ आहे एकमेका समजण्याचा!
शेत असते, पण कशी ही माणसे भेगाळलेली?

विक्रमाला मौन जमले का? मला ठाऊक नाही
गप्प जनता! फौज नेत्यांची दिसे वेताळलेली

राज्यकर्ते भाजती सरणावरी पण आमटेंची
लष्कराच्या भाकरीला चूल होती पेटलेली

वादळाच्या आत असती कैक झुंडी वादळांच्या
वादळांची कारणे असती मने चुरगाळलेली

बेरजा शिकलो न केंव्हा ना गुणायाचे कधीही
भोगते पुंजी वजावट अन् चुकांनी भागलेली

तूच म्हण क्या बात है! अन् तूच म्हण इर्शाद सुध्दा
मख्ख श्रोत्यांनी गझल ही कैक वेळा ऐकलेली

जाहल्यावरती प्रवासी जीवनाच्या उतरणीचा
का अशी " निशिकांत "असते पापणी ओलावलेली?


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३

सदैव असतो तुझाच वावर

चुरगळलेल्या कागदातही सदैव असतो तुझाच वावर
शेर तुझ्यावर जरी जमेना, सखे लिहाया करतो मरमर

वाद निवळण्या, बोलत जाऊ काय चांगले घडले यावर
दोष तुझा की माझा याची करूत चर्चा आपण नंतर

जीवन म्हणजे पहिल्या अन् शेवटच्या श्वासामधले अंतर
मुक्त जगावे, नको काळजी स्वर्ग मिळायाची मरणोत्तर

असोत भिंती जुन्या पुरान्या, बनायला घर हवेच छप्पर
सूर आतल्यांचा जमला तर, बनेल घर ते नितांत सुंदर

एक कोरडी कपार आहे मनात माझ्या तू नसल्याने
आठवणी पण तुझ्या पुरवती ह्रदयी माझ्या ओल निरंतर

आयोध्येचे भूमीपूजन नको, लक्ष द्या करोनाकडे!
सूर असा लावती तयांच्या पूर्वजातला असेल बाबर

रुदनाचा आक्रोश व्हायच्या अधी करा कामे नेत्यांनो
सांगतात का सागरास "तू घाल मनाला थोडा आवर "

पूजा अर्चा, व्रत, वैकल्ये मनोकामना पूर्ण व्हावया
बाजेवरती देव दिल्याचे कुणास आले का प्रत्त्यंतर?

खरे सांग " निशिकांत " शायरी लिहावयाला लागल्यामुळे
मनी मोकळा जाहलास का व्यक्त करोनी भाव अनावर?


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३

लपवून जगलो मी

मला लपवायचे नव्हते, तरी लपवून जगलो मी
मनाला बोच पापांची, जिला झाकून जगलो मी

मला माझी मते आहेत पण दडवून जगलो मी
असावी लीनता म्हणुनी कणा झुकवून जगलो मी

मना विस्तारले होते सखीच्या आठवांसाठी
कशी ही वंचना माझी! तिला गमवून जगलो मी

अरेरावी मनावरती, किती खच्चीकरण त्याचे
खरे तर चांगले होण्या, मला मारून जगलो मी

सुखी होण्यास आयुष्यी, जपावी अल्पसंतुष्टी
कवडशाला रवी आहे असे समजून जगलो मी

कधी सौदा न केला जीवनाचा ना कधी विकलो
सदा तत्वास माझ्या घट्ट कवटाळून जगलो मी

खरे तर प्रश्नचिन्हांकित तुझे अस्तित्व करताना
सहारा तूच दीनांचा, प्रभू मानून जगलो मी

उद्याची का बघावी व्यर्थ स्वप्ने "आज "जगताना "
क्षणांना आजच्या चिमटीमधे पकडून जगलो मी

तसे "निशिकांत"चे जीवन कहाणी भागदौडीची
गलित गात्रात होता कैद कंटाळून जगलो मी


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३

कधी वळलो न माघारी

निघालो जायला पुढती कधी वळलो न माघारी
अशी मी निश्चये केली तुझी रे विठ्ठला वारी

मुलांचे वागणे झाले अताशा खूप व्यवहारी
कसे आई तुला कळणार? तू मायेत गांधारी

ढिला हातातला सोडून दे ना कासरा देवा!
पहा विणतो कसे ते जीवनाचे वस्त्र जरतारी

कधी केलीच नाही काळजाने काळजी माझी
सखीच्या भोवती फिरते, अशी त्याची तर्‍हा न्यारी

जमाना केवढा गेला पुढे पण आजही आम्ही
कधी जाताच मांजर आडवे, भीतात संस्कारी

जगायाची खरी मुल्ये शिकावी शिक्षकांकडुनी
नको ते मौलवी, पाद्री नको भगवे जटाधारी

जयाला जो दिसे पैलू तशी व्यक्ती दिसे त्याला
मला म्हणती दुराचारी, कुणी म्हण्ती सदाचारी

जशा जमल्या तशा लिहिल्या, टिकेला पात्रही ठरलो
तरी गझलेत नाही मी कधी केली उसनवारी

तुला "निशिकांत "आठवते तरी का स्वप्न पडलेले!
मला ते स्पष्ट ना दिसले, किती ती रात्र आंधारी!


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३

भयानक विकार आहे

तोच तो पणा आयुष्याचा किती भयानक विकार आहे!
हातमिळवणी वादळासवे करावयाचा विचार आहे

परस्पराविन जीवन म्हणजे रखरखणारी दुपार आहे
आठवणींची तिच्या तरीही मनात ओली कपार आहे

संकटांसवे जरी नांदतो, प्रयत्न करतो हसावयाचा
हाच मुखवटा ओळख माझी, सत्य जाहले फरार आहे

असून मध्यमवर्गांचा मी  आत्मवृत्त का उगा लिहावे?
धजेल कोणी का वाचाया? जीवन इतके टुकार आहे

भक्ती करतो तुझी ईश्वरा, आस ठेउनी तुझ्या कृपेची
सेवा घेशी नगदीमध्ये, कृपा तुझी का उधार आहे?

शुभं करोती, श्लोक मनाचे बघता बघता लोप पावले
पाश्चात्यांच्या अनुकरणाची, बालपणाला किनार आहे

नाव कमवण्याअधीच घाई कविता संग्रह छापायाची
विक्री कुठली? सही करोनी भेट द्यायला तयार आहे

दु:ख सांगतो खुशी खुशीने, भिंतीवरच्या आरशास मी
फसवायाचा माझ्याशी मी केलेला हा करार आहे

विचार होते "निशिकांता "चे बाबांच्या तुलनेत नवे, पण
दोन पिढ्यातिल अंतर हल्ली, भव्य जाहली दरार आहे


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३

रंगलो नसूनही

मैफिलीत मी कधीच रंगलो नसूनही
सांगतो न होश हरवले कधी पिऊनही

शांत शांत जीवनात तोच तोपणा किती!
वाटते कधी कधी बघूत वादळूनही

एक दु:ख अंतरी किती जिवास काचते!
आपुले दुरावलेत, आपुले म्हणूनही

वासनांध या जगात काळजी सदैव घे
चार हात ठेव दूर, बाप तो असूनही

नोंद दोनदाच नगरपालिकेत जाहली
जन्मलो, निवर्तलो! विठूसवे जुडूनही

स्वर्ग लाभला तरी मुले मजेत पाहुनी
दोन आसवे खुशीत गाळतो वरूनही

चालतो अगम्य वाट कैक साल जाहले
अर्थ जीवना तुझा कधीच ना कळूनही

निश्चये बनेन शिल्पकार मीच आपुला
प्राक्तनास, ठरवले पुरायचे उरूनही

वाढलो जसा जसा कळावयास लागले
आत सर्व श्वापदेच एवढे शिकूनही


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३

का मिळावे नेहमी?

काम माझ्या आवडीचे का मिळावे नेहमी?
जे मिळाले आवडीने ते करावे नेहमी

अपयशाला झेलताना का खुलासे द्यायचे?
शोधुनी रस्ता नवा झोकून द्यावे नेहमी

झुंडशाही माजलेली, लोकशाही ही कशी?
रामशास्त्र्यांनी निवाडे का लिहावे नेहमी?

संपदेचा वाटतो गुदमर किती मोठ्या घरी?
आतल्यांनी बोलण्याविन का जगावे नेहमी?

भरजरी आयुष्य गेले पण असे का शेवटी?
सुरकुत्यांना शाप त्यांनी ओघळावे नेहमी

बोलण्यातिल सत्यता जर संशयास्पद वाटली
काय डोळे सांगती हे ओळखावे नेहमी

संसदेतिल रोज भो भो ऐकुनी वैतागलो
पक्षश्रेष्ठीनीच छू छू का म्हणावे नेहमी?

पांढरे कपडे कधी आदर्शवादी भाषणे
काय पडद्याआड चाले, हे बघावे नेहमी

रोजचे "निशिकांत " रडगाणे पुरे कर ना अता!
दु:ख लपवायास हसणे पांघरावे नेहमी


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३

बळी मी वंचनांचा

जाहलो होतो बळी मी वंचनांचा
भोवती दुष्काळ होता आपुल्यांचा

मी कधी माझ्यावरी लिहिल्यास पुस्तक
नाव देइन " सहप्रवासी वादळांचा "

कोण कौरव, कोण पांडव? हे कळेना
दुर्गुण्यांना का मुलामा सज्जनांचा?

का अशी फसवेगिरी? वाढून नंतर
माणसे नैवेद्य खाती देवतांचा

ब्रह्मगाठीला पकडता भूत पळते
धाक सरला आज येथे जानव्यांचा

देशद्रोहाचा विडा ज्यांनी उचलला
फुटिरवाद्यांना पहारा पोलिसांचा

दूर असताना विठू, वारीत होतो
दर्शनाचा सोहळा त्या पादुकांचा

देहबोली सांगते दुसरेच कांही
आव का मग भोगलेल्या वेदनांचा?

जा अता "निशिकांत "ही सोडून वस्ती
चालतो व्यवहार येथे बेरजांचा


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३

पत्र तिचे वाचले दुबारा

वळचणीतला आवरताना जुना पसारा
सापडलेले पत्र तिचे वाचले दुबारा

आठवणींवर तुझ्याच सखये जगतो आहे
काडीचाही बुडत्याला वाटतो सहारा

तोंड दाबुनी गप्प राहणे शिकून घ्यावे
स्वैराचारी वाजवतो का कधी नगारा?

एकेकाळी त्सुनामीसही भिडलो होतो
सायंकाळी भेडसावतो झुळझुळ वारा

पाय घसरण्याची सभ्यांना भीती असते
त्यांचा नसतो त्यांच्यावरती कधी दरारा

विश्व खरेदी करणार्‍या चंगळवाद्यांनो
आईचा का मिळेल देउन दाम उबारा?

चित्र जगाचे पालटेल का? सन्मानाने
जगूत सारे, नको कुणाचा पाणउतारा

धर्म वेगळे, पंथ वेगळे, दंगे धोपे
धर्मगुरूंच्या हतबलतेवर काय उतारा?

नाव तुझी " निशिकांत " केवढी भरकटलेली!
रामनाम घे दिसेल पाप्या तुला किनारा


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३

कधी सुगंध राहतो

दु:ख सोबती तरी सुखास मित्र मानतो
वाळल्या फुलातही कधी सुगंध राहतो

सांजवेळ जाहली तरी उजेड पाहतो
जे अशक्य तेच मी करावया धजावतो

भक्त फक्त देवदर्शनातही सुखावतो
कारभार रोख, देव याचकास पावतो

 वृध्द माय बाप राव,  आश्रमात धाडतो
अडचणीस तोंड देत, रंक मात्र पोसतो

तर्कनिष्ठ व्हावया समाज का नकारतो?
अंधश्रध्द होउनी रुढी प्रथाच पाळतो

आजच्या गुरूस रोख फक्त दक्षिणा हवी
रोज रोज व्यास पौर्णिमा प्रभूस मागतो

पुस्तकामधील थोर माणसे, सभोवती
आज का न भेटती? मनात प्रश्न नांदतो

दु:ख कोण ऐकते? म्हणून मैफिलीत मी
व्यक्त व्हावयास रोज आर्त सूर लावतो

नाम किर्तनात दंग जाहलो असा प्रभो!
कुंचला न रंग, मी तरी तुझ्यात रंगतो


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३

पान जाळीदार होते

पिंपळाचे पान जाळीदार होते
आठवांचे कालच्या भांडार होते

कागदी नावा, जुने ते पावसाळे
चिंब ओले सर्व हिरवेगार होते

मोगर्‍याच्या पाकळ्यांना ठेवलेल्या
पुस्तकाचे भाग्य मोठे फार होते

काय आहे वर्तमानी अन् उद्याही?
बालपण, झंकारणारी तार होते

यत्न करुनी बंद जे झालेच नाही
नेहमी उघडे मनाचे दार होते

ओढ होती, पाप पण शिवलेच नाही
अंगभर वस्त्रा! तुझे उपकार होते

डायरीची चाळता पाने कळाले
बालपण हे जीवनाचे सार होते

माय सांगे रोज गोष्टी झोपताना
केवढे ते चांगले संस्कार होते!

भेट चुकता मैत्रिणीची, मी विचारी
एवढे "निशिकांत "का रविवार होते?


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३

इतरांसाठी हसते

लाख उसासे आत लपउनी इतरांसाठी हसते
मैफिलीतली शमा नेहमी रंग  भराया जळ्ते

भोई झाले, संसाराचे ओझे पेलत जगते
हास्य लेउनी घरच्यांसाठी मजेत मी वावरते

दार घराचे दक्षिणेकडे नको शास्त्र का म्हणते?
दशाननाला भोळी जनता अजूनही घाबरते

तेल वड्याचे वांगयावरती न्याय जगाचा आहे
बॉस सोडुनी कारकुनाला म्हणून शिक्षा मिळते

दया दावुनी नकात हिणवू मला समजुनी अबला
ठेच लागते, पडते, उठते, मीच मला सावरते

घडायचे ते घडण्यासाठी देव योजितो सारे
श्रावण वध जाहल्यामुळे तर रामायणही घडते

आर्थिक वाटाघाटी नंतर तोड काढली त्यांनी
दोन मुलांची माय शेवटी वृध्दाश्रमात जगते

विकावयाचा काष्ट स्मशानी धंदा करणार्‍यांचे
कुणी रडू दे, मेल्यावरती पोट मजेने भरते

तुला कसे "निशिकांत "वाटले माफी मिळेल तुजला?
माफीसाठी राजकारणी बनावयाचे असते


निशिकांत देशपांडे. मो क्र. ९८९०७ ९९०२३

केवढा अंधार आहे

दाटलेला केवढा अंधार आहे !
तेज लपले हे किती बेकार आहे

प्राक्तनाला मी दिला आकार आहे
स्वप्न झाले त्यामुळे साकार आहे

बेहिशोबी संपदा चिक्कार आहे
मान मिळतो, ना कधी धिक्कार आहे

सदगुणांची आरती नुसतीच होते
दुर्गुणांचा मात्र जयजयकार आहे

सांजवेळी एकटेपण भोगण्याचा
सुरकुत्यांना शाप पूर्वापार आहे

बद असूद्या पण नको बदनाम होणे
केवढा ढोंगी छुपा संस्कार आहे!

पारदर्शी काच असताना उपेक्षित
आरसा झाल्यावरी परिवार आहे

मारुनी मन वागणे हा एक अर्थी
मीच करतो मजसवे व्यभिचार आहे

कैक पापे सिध्द होऊ ना दिल्याने
योजिला "निशिकांत "चा सत्कार आहे


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३

एक तारा पाहिजे

एक तारा पाहिजे

आस छोटी, राहण्यासाठी निवारा पाहिजे
लाख आकाशी असूद्या, एक तारा पाहिजे

केवढी स्पर्धा जगी या! जिंकणारा पाहिजे
पंख उडत्या पाखरांचे मोजणारा पाहिजे

गोडवे गाती तयाचे, सर्वसाक्षी तो म्हणे
भक्त एखादा प्रभूला बांधणारा पाहिजे

आजच्या मुमताज म्हणती, मी मरायाच्या अधी
राजबिंडा, ताज मोठा बांधणारा पाहिजे

कैक पदवीधारकांना मी अशिक्षित भेटलो
एक शिक्षित, माणसांना वाचणारा पाहिजे

केवढी जुजबी अपेक्षा! पूर्ण ना झाली तिची
अश्रितांच्या वेदनांना जाणणारा पाहिजे

उच्चभ्रू वस्तीत का संभाषणांची वानवा?
जाहिराती द्या अता की, " बोलणारा पाहिजे "

पिंपळाचे पान जाळीदार होते पुस्तकी
आठवांच्या मृगजळांना प्राशनारा पाहिजे

ऐक तू " निशिकांत " दुसर्‍यांच्या मतांनाही कधी
का तुला जो तो तुझी री ओढणारा पाहिजे


निशिकांत देशपांडे. मो.क्र. ९८९०७ ९९०२३